Ftalat Tayini Nedir?
Ftalat, plastikleri eksikliğini arttırmak için eklenmekte olan flatik asit esterleridir. Kullanıldığı alan sert plastiği esnek plastiğe çevirmedir, uzun polivinil moleküllerinin birbirleri üzerinde kaymasına imkan sağlar. Ftalat tayini, bu kimyasalların ürünlerdeki varlığını tespit ederek sağlık risklerini değerlendirir.
Suda çözünürlükleri düşük olmasından dolayı yağda çözünürlükleri yüksektir. İlave edilen sert plastik çok daha kolay işlenebilir yumuşak ve daha esnek bir malzemeye dönüşür.
Ftalat Plastiği Esnetmekte Kullanılıyor
Tekstil sektöründe plastikleri yumuşatmak için tercih edilen ftalalar insan sağlığına zararlıdır bundan dolayı kullanılması yasaklanmıştır. Bu anlamda devlet tarafından hem yerli hem de ithalatçı firmalar oldukça sıkı denetlenir.
Plastik ürünler bugün insan hayatında vazgeçilmez bir alanı kaplamaktadır, plastiklerin daha esnek duruma getirilmesi ve daha kolay işlenebilmesi için kullanılan ftalatlar başta kanser olmak üzere birçok tehlikeye sahiptir.
Yasal Kullanım Limiti Yüzde 0,1
Plastiklerin içerisinde ftalatların tespit edilebilmesi için bazı kimyasal testler uygulanır ve Ftalat tayini gerçekleştirilir. Etkileri ürünün kullanım süresini ve cilde olan temasına bağlı olarak değişir, daha hassas bir cilde sahip olanlarda ya da bebek ve çocuklarda çok daha yüksek etki gösterir.
Türkiye’de hayata geçirilen yasal düzenlemelere göre kullanımına sınırlandırılma getirilmiş ve en fazla kullanım limiti yüzde 0,1 olarak belirlenmiştir.
Ftalat Tayini İçin Laboratuvarlarda Yayınlanan Standartlar
Güvenilir ve kaliteli ürünler için tekstil sektörü akredite laboratuvarlar tarafından yapılan kimyasal ve ekolojik ftalat testi hizmetlerinden yararlanır. Laboratuvarlarda yayınlanan ve esas alınan standartlar şu şekildedir
- TS EN 15777 Tekstil - Ftalatlar için deney yöntemi
- TS 2159 Plastikleştirici esterler (ftalat ve sebasat esterleri)
- TS 4677 Sanayide kullanılan ftalat esterleri - Deney metotları - Genel
- CPSC-CH-C1001-09.2 Ftalatların tayini için standart çalışma yöntemi.
En Tehlikeli Ftalat Türü DEHP Ve DBP
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı tarafından kabul edilen ftalatların içinde olan ftalat DEHP’in insanda kansere neden olduğudur. Yapılan araştırmalara göre en tehlikeli iki ftalat türü DEHP ve DBP’dir. Genellikle gıda maddeleri ile vücuda giren türlerde gıda ambalajında kullanılan PVC nin etkisi bulunmaktadır.
Türkiye’de 2015 yılında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan tebliğ esaslarına göre plastik malzeme içerisinde yüzde 0111 den daha az kullanılabilir. Yüksek kullanılması halinde plastik ürünlerin satışa sunulması yasaktır. Aynı zamanda ilgili tebliğ hükümlerine göre ambalajlarda kullanılan türlerinin analizi zorunludur.
Tebliğ Kapsamında Kullanılan Ftalar Çeşitleri
Gelişmiş laboratuvarlarda ftalat tayini yapılmaktadır. Yapılan analizler aşamasında yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanmış olan esas alınır. Sanayide yayınlanan tebliğ kapsamında kullanılan ftalat çeşitleri;
- Bis (2-etilheksil)fitalat (DEHP)
- Dibütil fitalat (DBP)
- Benzil bütil fitalat (BBP)
- Di-‘izononil’fitalat (DINP)
- Di-‘isodesil’fitalat (DIDP)
- Di-n-oktil fitalat (DNOP) şekildedir.
Tüketici Ürün Analizleri
Birçok üründe yapılması zorunlu olan ftalat tayini hakkındaki Ftalat tayini nedir sorusu araştırılan konular arasındadır. Tüketici ürünleri tehlikeli kimyasal madde içeriğine yönelik piyasa gözetimi ve denetimine ait tebliğ kütle bazında ftalat limitini yüzde 0,1 olarak belirlemiştir.
Ftalat tayini bu oranı belirlemek için kullanılmaktadır. Türkiye’nin birçok noktasında hizmet veren akredite laboratuvarlarda Ftalat tayini nasıl yapılır incelendiğinde ilgili yasal düzenlemelere ve standartlara uygun şekilde tüketici ürün analizleri gerçekleştirilir.
Alternatif Olarak PVC Kullanımı
Ambalaj malzemeleri, plastikler ve ftalat esterlerinin içeriğinin belirlenmesi ISO 14389 standartlarına uygun olacak şekilde yapılmaktadır. Önceki yüzyılda geliştirilen insan yapımı kimyasal bileşiklerin halen insanlara zararları ve etkisi araştırılıyor. Ancak ftalatların yerini alacak sürekli bir madde henüz bulunamadı.
Alternatif olarak PVC plastikleştirici genellikle tıbbi cihazlar oyuncaklar ve çocuk bakım ürünleri için tercih edilmeye başlandı. Aynı zamanda kozmetik ürünleri, yapıştırıcılar, mürekkepler ve birçok tüketici ürünlerinde çözücü ve sabitleyici olarak PVC kullanılıyor.
Ftalat tayini hakkında detaylı bilgi için bize ulaşın!
