Kumaşların Gerilme Özellikleri: En Büyük Kuvvet ve Boyca Uzama Tayini – Şerit Metodu (TS EN ISO 13934‑1)

Giriş: Tekstilde Çekme Dayanımının Kritik Rolü

Kumaşın gerilme dayanımı; yırtılma, dikiş kopması, aşınma ve kullanım ömrü gibi performans göstergelerinin başlıca belirleyicisidir. Spor giyimden hava yastığına, cerrahi örtülerden paraşüt kumaşına kadar geniş bir yelpazede “kopma kuvveti” üretici ve son kullanıcı açısından güvenlik ile eş anlamlıdır. Yanlış çekme dayanımı değerine sahip kumaş, ürün geri çağırmalarından marka itibar kaybına kadar ciddi sonuçlara yol açabilir.

Standardın Amacı ve Kapsamı

TS EN ISO 13934‑1, dokuma, örme ya da non‑woven kumaşların şerit metodu ile kopma kuvveti ve maksimum kuvvet altındaki uzamasını tayin etmek için kabul görmüş uluslararası referanstır.

Kimler İçin Zorunlu?

• Giyim ve Ev Tekstili (pantolon, ceket, perde, koltuk döşemesi)
• Teknik Tekstiller (filtre, jeotekstil, otomotiv döşemesi)
• Koruyucu Ürünler (iş giysisi, emniyet kemeri ve paraşüt kumaşı)

ISO 13934‑1 yönteminin tercih edilmesinin en büyük sebebi; farklı hammaddelerde (pamuk, polyester, aramid, karbon elyafı vb.) karşılaştırılabilir sonuç sunmasıdır.

Test İlkesinin Temelleri

Standart, belirlenen ölçülerdeki kumaş şeritlerinin çekme test cihazı çeneleri arasına yerleştirilip sabit hızda gerilerek kopmasına dayalıdır.

Çekme Dayanımı (N) = Kopma Anındaki Kuvvet
Maks. Uzama (%) = (Kopma Anındaki Uzama ÷ Başlangıç Boyu) × 100

Ölçümler, test hızı, gauge length (çene aralığı) ve numune yönü (atkı/çözgü) gibi parametreler sabit tutularak tekrarlanabilir hâle getirilir.

Ekipman ve Laboratuvar Koşulları

Temel Cihazlar

1. Elektronik Çekme Test Cihazı (kapasite ≥ 5 kN, hassasiyet ±1 %)
2. Özel Tasarım Dişli veya Lastik Kaplamalı Çeneler (kumaş kaymasını önleyen)
3. Verniyer Kumpas / Dijital Kumpas (şerit genişliği için)
4. Standart Atmosfer Kabini (%65 ± 2 RH, 20 ± 2 °C)
5. Lazer Uzama Ölçer (opsiyonel; yüksek hassasiyet gerektiren Ar‑Ge çalışmaları için)

Kalibrasyon ve İzlenebilirlik

Cihaz kuvvet sensörü (load cell) yılda en az bir kez ISO 7500‑1’e göre kalibre edilmelidir. Uzama ölçümü için mesafe cetvelinin kalibrasyonu da ISO 9513 doğrultusunda yapılır.

Numune Hazırlığı ve Koşullandırma

Numune Boyutları

• Genişlik: 50 mm (örülmemiş kenarlar temizlenmiş)
• Uzunluk: Test esnasında çeneler arasında 200 mm olacak şekilde

Dokuma kumaşlarda çözgü ve atkı yönünde en az 5’er adet; örme kumaşlarda kurs ve ilmek yönünde numune hazırlanır.

Koşullandırma

24 saat boyunca standart atmosferde dinlendirilen numuneler, üretim geriliminden arındırılarak doğru uzama verisi sağlar.

Deney Prosedürü: Adım Adım

1. Numunenin Çeneye Yerleştirilmesi

• Çene yüzeyleri, kumaşı zedelemeyecek şekilde pürüzsüz olmalı.
• Merkezleme; şerit genişliği boyunca düzgün stres dağılımı için kritik.
• Kumaş kaymasını önlemek adına hava basınçlı çeneler ya da pim sistemi kullanılabilir.

2. Test Parametrelerinin Ayarlanması

• Gauge Length: 200 mm (talep halinde 100 mm de kullanılabilir)
• Çekme Hızı: 100 mm/dakika (en sık tercih edilen hız)
• Ölçüm Modu: Kuvvet‑uzama eğrisi (stress‑strain curve)

3. Çekme ve Kayıt

• Sistem kopma gerçekleşene kadar veri toplar.
• Eğriden maksimum kuvvet ve kopma anındaki uzama otomatik hesaplanır.
• Test esnasında kayma veya çene kırılması gözlemlenirse sonuç geçersiz sayılır.

4. Veri Analizi

Aynı yönde elde edilen en az 5 sonucu kullanarak aritmetik ortalama, Standart Sapma (SD) ve Değişim Katsayısı (CV %) hesaplanır.

Sonuçların Yorumlanması

Kopma kuvveti; elyaf tipi, iplik bükümü, örme/dokuma yapısı ve terbiye işlemleriyle doğrudan ilişkilidir. Örneğin:

CV % değeri ≤ 5 ise üretimde tutarlılık yüksektir. Daha yüksek değişkenlik, iplik numara farklılığı veya dikiş sonrası çekme hatalarına işaret edebilir.

Uygulama Alanları

Spor ve Outdoor Giyim

Yüksek mukavemetli ama hafif kumaşlar, ekstrem spor ekipmanlarında kopma riskini minimize eder.

Otomotiv Sektörü

Koltuğa entegre hava yastığı kumaşlarının anlık yüksek kuvvetlere dayanması yasalarca zorunludur.

Sağlık Tekstilleri

Cerrahi önlük ve örtülerde çekme dayanımı, EN 13795 uyumluluğunun önemli bir parçasıdır.

Metotla İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Çekme hızı neden 100 mm/dk?

Standart, 50–200 mm/dk aralığını kabul eder; 100 mm/dk en yaygın orta değer olup sonuçların diğer laboratuvarlarla uyumluluğunu artırır.

Numune genişliği değiştirilebilir mi?

Evet, 25 mm veya 75 mm şeritler de kullanılabilir; ancak sonuçlar standarda göre normalize edilmelidir.

Örme kumaşlarda test parametresi farklı mıdır?

Genellikle kurs yönü yüksek uzama potansiyeli nedeniyle daha düşük çekme hızı (50 mm/dk) seçilebilir.

En Çok Sorulan Konular

• kumaş çekme testi
• tensile strength test fabric
• ISO 13934‑1 Türkçe açıklama
• kopma kuvveti ölçümü
• tekstil laboratuvarı gerilme testi

MassLab’ın Ayrıcalığı

Uzman Kadro

Ar‑Ge mühendisi ve kalite güvence uzmanlarından oluşan ekibimiz, yüksek modüllü aramid kumaş gibi spesifik materyallerde dahi geniş deneyime sahiptir.

Gelişmiş Donanım

5 kN kapasiteli servo‑hidrolik çekme cihazımız, milisaniye düzeyinde veri toplayarak yük‑uzama eğrisini tam hassasiyetle sunar.

Hızlı ve Dijital Raporlama

Test sonuçları 24 saat içinde PDF + CSV formatında iletilir.

Bize Ulaşın – Kopma Noktanızı Güvenceye Alın

Ürünlerinizin TS EN ISO 13934‑1 gerekliliklerini karşıladığından emin olun. MassLab deneyimli ekibi, numunelerinizi hızlıca analiz ederek kalite sertifikalarınıza temel oluşturacak raporlar sağlar.

Hemen teklif almak ve kumaş çekme testi planlamak için iletişim formumuzu doldurun veya bize ulaşın.

MassLab Analiz ve Test Laboratuvarı – Geleceği Test Ediyoruz.