Kumaşların Yırtılma Özellikleri: Pantolon Biçimindeki Numunelerde Tek Yırtma Metodu (Elektronik Hesaplama) – TS EN ISO 13937‑2

Giriş: Neden Pantolon (Trouser) Metodu?

Kumaşların pantolon yırtma dayanımı, dikiş hatlarının açılması, fermuar çevresi gerilmeleri ve darbe sonrası yırtılmalar gibi iki kollu çatallanma mekanizmasını taklit eder. Bu mekanizma, gerçek kullanım koşullarında bir takılma noktasının hızla büyüyerek tüm kumaşı yarmasıyla aynıdır. TS EN ISO 13937‑2, pantolon biçimli test numunesi kullanarak yırtılma kuvvetini elektronik kuvvet sensörüyle ölçer. Metot, şerit veya balistik sarkaç tekniklerinin yakalayamadığı çatallanma kuvvetlerini değerlendirir; bu nedenle moda, ev tekstili ve teknik tekstil sektörlerinde ek tamamlayıcı bir testtir.

Standardın Amacı ve Kapsamı

Standart; dokuma, örme veya dokusuz bütün kumaşların tek yırtma (trouser tear) dayanımını belirlemek için güvenilir ve karşılaştırılabilir bir metot sunar. Bu, ASTM D5587 ve GB/T 3917.3 gibi diğer bölgesel standartlarla da uyumludur.

Kapsam Dışında Kalanlar

• Baskılı veya çok katlı kompozitler (yalıtım katmanları testten önce ayrılmalıdır).
• Çok esnek (elastan > 20 %) kumaşlar – gerilme fazla uzamaya sebep olup sonuç yorumunu zorlaştırır.

Test İlkesinin Özeti

Numune, sağ ve sol iki kol oluşturacak şekilde kesilir; merkezde 40 mm’lik bir yırtma çentiği bulunur. Çekme test cihazının çeneleri kolların uçlarını kavrar, numune sabit hızla çekilir ve kararlı yırtma sırasında kaydedilen kuvvetlerin ortalaması trouser tear strength olarak raporlanır.

Pantolon Yırtma Kuvveti (N) = ΣFkararlı / n

Ekipman ve Laboratuvar Koşulları

Temel Donanım

1. Elektronik Çekme Test Cihazı – Kapasite ≥ 2 kN, ölçüm doğruluğu ± 1 %.
2. Dişli / Kauçuk Kaplamalı Düz Çeneler – Kolların kaymasını önleyen.
3. Kesme Aparatı veya Lazer Kesici – Pantolon şekli için net kenarlar.
4. Dijital Kumpas – Numune boyut kontrolü.
5. Standart Atmosfer Kabini – 20 ± 2 °C / 65 ± 2 % RH.

Kalibrasyon

• Yük hücresi ISO 7500‑1 doğrultusunda yılda en az bir kez kalibre edilir.
• Çene paralelliği ve mesafe sensörü ISO 9513 gerekliliklerini karşılar.

Numune Hazırlığı ve Koşullandırma

Numune Boyutları

• Genişlik: 100 mm (± 1 mm)
• Toplam Uzunluk: 300 mm (± 2 mm)
• Çentik: 40 ± 2 mm uzunluğunda, merkezden itibaren çözgü/atkı doğrultusunda.
• Dokuma kumaşta çözgü ve atkı yönünde en az 5’er numune.
• Örme kumaşta kurs ve ilmek yönü dikkate alınır.

Koşullandırma Prosedürü

Numuneler en az 24 saat boyunca standart atmosferde dengelenir. Bu, üretim neminin etkisini stabilize ederek sonuç güvenilirliğini artırır.

Deney Prosedürü: Adım Adım

1. Numunenin Çenelere Yerleştirilmesi

• Sağ ve sol kollar, çenelerin tam ortasına gelecek şekilde kavranır.
• Çeneler arasında başlangıç mesafesi (gauge length) 200 mm olarak ayarlanır.
• Kuvvet uygulaması boyunca kol uçlarından kayma olmamalı.

2. Test Parametrelerinin Ayarlanması

• Çekme Hızı: 100 mm/dk (hafif kumaş: 50 mm/dk, ağır kumaş: 200 mm/dk opsiyonel).
• Veri Toplama: 10 Hz veya daha yüksek örnekleme hızı.

3. Yırtma ve Veri Kaydı

• Çekme başlatılır; yırtık uçları ilerledikçe kuvvette dalgalanmalar görülür.
• Kararlı bölge (ilk pikten sonraki dengeli salınım) seçilir ve 5 – 10 veri noktası ortalaması alınır.
• Her yön için minimum 5 geçerli test tamamlanır.

4. Hesaplama ve Raporlama

Elektronik cihaz yazılımı kararlı bölgeyi otomatik işaretleyebilir; manuel analizde, pik sonrası kuvvet salınımlarının ortalaması alınır.

Ortalama F = ΣFkararlı / n
Sonuçlar N cinsinden, ± Standart Sapma (SD) ve Değişim Katsayısı (CV %) ile birlikte raporlanır.

Sonuçların Yorumlanması

CV % ≤ 10 hedeflenir; üzerindeki değerler dokuma sıklığı farklılığı, iplik yer değiştirmesi veya terbiye uniformitesizliğine işaret eder.

Uygulama Alanları

Dikiş ve Aksesuar Bölgeleri

Fermuar, cep ve paça bölgelerinde lokal yırtılma önleyicilik için pantolon testi kritik kalite kontroltir.

Tente & Branda

Rüzgâr yükleri altında oluşan “flap” hareketi çatallanma yırtığına sebep olabilir; bu metot gerçek kullanım senaryosunu simüle eder.

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

Kimyasal sızdırmazlık elbiseleri, bağlantı bölgelerinde > 50 N pantolon yırtma değeri hedefler.

Sıkça Sorulan Sorular

Niçin 40 mm Başlangıç Kesisi?

Kesitin yeterli uzunlukta olması yırtılmayı hızla çatallandırır, kısa kesitler dalgalı sonuçlar verir.

Kararlı Bölgeyi Nasıl Tanımlarım?

Pik kuvvetten sonra 3 – 5 saniyelik bölümde kuvvet dalgalanmaları ± 10 % bandında salınıyorsa bu bölge ‘kararlı’ kabul edilir.

Örme Kumaşlarda Neden Daha Düşük Kuvvet?

İlmek yapısı enerjiyi emerek yırtığın ilerlemesini geciktirir; bu servis koşullarındaki davranışı doğru yansıtır.

MassLab’ın Ayrıcalığı

Akredite ve Hızlı

MassLab, TÜRKAK akreditasyonu ve ISO/IEC 17025 alt yapısı ile ISO 13937‑2 testini 24 saat içinde raporlar.

Yüksek Hassasiyetli Analiz

Servo‑elektrik cihazlarımız, 0,1 N çözünürlükle kararlı bölge ortalamasını otomatik hesaplar.

Dijital Rapor & API Erişimi

Kurum içi ERP’nize entegre olabilen JSON API sayesinde sonuçlar otomatik çekilebilir.

Hemen Teklif Alın

Kumaşlarınızın çatallanma yırtığına karşı dirençli olduğundan emin olun. MassLab Analiz ve Test Laboratuvarı uzman kadrosu, pantolon yırtma testiyle ürün kalitenizi belgelemeye hazır.

Şimdi iletişime geçin – Geleceği birlikte test edelim.